حفاظت مشارکتی از مرال
محل اجرا / گلستان
پارک ملی گلستان
زمان
شروع از ۱۳۹۷
وضعیت
دورهای
معرفی پروژه
همه ساله، از نیمه شهریور تا پایان مهر ماه، فصل جفتگيری گوزن قرمز یا مرال میباشد. گوزنهای نر در طول این دوره، براي تعیین قلمرو و جفتیابی اقدام به سر دادن صداهایی رسا میکنند. از آنجایی که این صداها بسیار شبیه صدای گاو اهلی است، این دوره به فصل گاوبانگی شناخته میشود. مرالها بسیار حیوانات مخفی کاری هستند و در سایر مواقع سال در پوشش جنگلی خود را استتار میکنند. ولی در این فصل به علت سر دادن صدا به راحتی میتوان آنها را پیدا کرده و شکار نمود. همچنین شکارچیها در این دوره با تقلید صدای گوزن نر آنها را تحریک کرده و به سوی خود میکشانند و به راحتی آنها را شکار میکنند. به همین دلیل تشدید و تقویت حفاظت در این دوره بسیار مهم است. یکی از راههای کم کردن این تهدید، حضور مستمر محیطبانان و همیاران در منطقه و در این بازه زمانی است.
اهداف
- تامین امنیت جمعیت به جهت به حداقل رساندن تلفات غیرقانونی (شکار)
 - مدیریت جمعیت به جهت بهبود نرخ رشد و همچنین گسترش محدوده پراکندگی آنها
 - مدیریت استفاده پایدار به عنوان بهترین مزیت برای گونه
 - جمعآوری حمایتهای ملی از طریق روابط عمومی و آگاهیرسانی
 
موقعیت پروژه
																													شما هم میتوانید مشارکت کنید
حمایت مالی شما، ما را در پیشبرد اهداف موسسه برای حفاظت از حیاتوحش و زیستگاههای کشور یاری میرساند.
در صورت تمایل به مشارکت در فعالیتهای مختلف موسسه کلیک کنید.
با ما در ارتباط باشید
شرح پروژه
در سال 1396 بر مبنای سیاستهای سازمان حفاظت محیط زیست و الگوهای جهانی موجود تصمیم بر این شد که پارک ملی گلستان به عنوان پایلوت در سطح کشور مستقل و مدیریت آن را شورایی با عنوان شورای راهبردی پارک اداره نماید. این شورا که متشکل از کارشناسان مستقل، بازنشستگان محیط زیست، جوامع محلی، سمنها و همچنین مدیران کل استانهایی که پارک ملی در آن واقع شده است و همچنین استانداران این 3 استان، مسئولیت طراحی و برنامهریزی سیاستهای کلان پارک و ذخیرهگاه زیستکره گلستان را به عهده گرفت.
در سال 97 و با شروع فصل گاوبانگی به پیشنهاد ریاست پارک و همچنین بر اساس الگوی مورد نظر سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد مشارکت مردم و علاقمندان و جوامع محلی برای کمک به حفاظت از مرال به صورت منظم ارائه شد. با توجه به کمبود نیرو در پارک ملی گلستان و همچنین وسیعبودن بخش جنگلی آن که محل حضور مرال بود، حضور داوطلبان و نیروهای مردمی در چادرهای گاوبانگی، اجازه گشت و پایش منطقه را هر چه بیشتر به ماموران اجرایی منطقه میداد. داوطلبان چشم و گوش محیطبانها در مناطق استقرار خود بودهاند و هر مورد مشکوک را اطلاع دادهاند. همچنین با پرکردن فرمهای مشاهدات و بانگ مرالها به تخمین جمعیت این گونه کمک کردهاند.
حفاظت از مرال در فصل گاوبانگی در پارک ملی گلستان از سال 1397 تا سال 1402 با کمک همه اقشار مردم انجام گرفت. در این 6 سال تا کنون تعداد؟ نفر مشارکت داشته اند که این افراد از یک روز تا؟ روز در منطقه حضور داشتند.عداد افراد شرکت کننده در این سال ها روند صعودی داشته است که دلیل آن معرفی این برنامه توسط افراد مختلف و همچنین افزایش تمایل افراد علاقمند به حضور در برنامه های مشارکتی است. حضور بانوان در این برنامه پررنگ و اثرگذار است.
گزارش پروژه
در سال اول با توجه به فرصت کوتاه برای برنامهریزی این طرح مشارکتی و همچنین عدم تجربه کافی نسبت به اجرای طرح های مشارکتی در کشور، این برنامه با حضور تعدادی از علاقمندان از اقصی نقاط کشور، بازنشستگان محیطبان پارک ملی گلستان و همچنین جوامع محلی اطراف پارک اجرا شد.
در ابتدا جلسهای برای هماهنگی با محیطبانها و سرمحیطبانهای پارک ملی و نمایندگان سازمانهای مردم نهاد و بومیان منطقه در مورد وضعیت مناطق، کمبودها، نقطه نظرات و پیشنهادات مسئولین واحدها، برنامهریزیهای لازم جهت انجام هرچه بهتر فرآیند گاوبانگی به کلیه واحدها اعلام شد. نحوه پرکردن و چگونگی ثبت اطلاعات در فرمهای گاوبانگی به طور کامل در جلسه توجیهی برگزارشده در مرکز اداره جهت بهحداقلرساندن خطاها به مسئولین واحدها توضیح داده شد. کمبودهای چادرها توسط امور مالی تهیه و به واحدها تحویل شد.
در پایان گاوبانگی نیز جلسهای برای بررسی کاستیها و همچنین معایب و مزایای این طرح برگزار شد که افراد مختلف نقطه نظرات خود را اعلام و ارائه کردند.
در شهریور سال 98 تصمیم بر این شد طرح حفاظت مشارکتی از مرال در پارک ملی گلستان مجددا اجرا شود. با توجه به ایرادات و تجربیات سال گذشته در این سال در ابتدا دستورالعملی برای حضور داوطلبان در نظر گرفته شد. در این دستورالعمل علاوه بر معرفی گاوبانگی و اهمیت حفاظت از مرال، موارد دیگری از جمله وسایل مورد نیاز و همچنین قوانین و ضوابطی که باید در طول زمان حضور در پارک ملی گلستان رعایت شود، ذکر شد.
در این سال طرحی به عنوان پایلوت برای پوششدادن هزینههای گاوبانگی اجرا شد. در این قرار شد بابت حضور داوطلبانی که حضور آنها در منطقه زیر 5 روز است هزینهای دریافت شود که این هزینه صرف خرید جیره غذایی و همچنین سایر وسایل مورد نیاز در طول مدت گاوبانگی شد.
از محاسن دیگر این اقدام حضور همه اقشار علاقمند بود. افرادی که تمایل بیشتری به کمک فیزیکی در منطقه داشتند تعداد روز حضور خود را بالاتر از 5 روز انتخاب و نیاز به پرداخت هزینه نداشتند و افرادی که بنا به هر دلیلی تمایل داشتند تعداد روز کمتری در منطقه باشند هزینه آن را پرداخت میکردند.
نقاط حساس در پارک محل حضور افرادی بود که تعداد روزهای بیشتری در منطقه حضور داشتند و این باعث جلوگیری از تردد اضافه و ایجاد ناامنی برای حیات وحش منطقه شد.
متاسفانه این طرح با وجود موفقیت و همچنین استقبال افراد در سالهای بعد اجرا نشد. نبود سازوکار مشخص برای اخذ مبالغ دریافتی و همچنین موانع ایجادشده برای مشارکت مالی افراد باعث شد که دریافت این کمکها با وجود اهمیت و تاثیر آن در تامین مخارج گاوبانگی، متوقف شود.
طرح حفاظت مشارکتی از مرال در سال 99 برای سومین سال اجراشد. در این سال نحوه حضور داوطلبین با ارسال نام و نامخانوادگی ، زمان حضور و شماره تماس و معرف مشخص شد. داوطلبان از سراسر ایران برای حضور در این برنامه اقدام کردند و در چادرهای گاوبانگی مستقر شدند.
در این سال علاوه بر حضور داوطلبین از جوامع محلی نیز استفاده شد. افرادی که در این دوره از سال به عنوان همیار به حفاظت از مرال کمک کردند مبلغی به عنوان دستمزد به آنان پرداخت شد. این افراد که در بیشتر موارد به صورت سیار در فواصل چادرهای گاوبانگی به گشت و کنترل پرداختند نقش مهمی در حفاظت ایفاداشتند. شکارچیان با توجه به پر بودن مداوم چادرهای گاوبانگی برای شکار به مناطقی رفتند که از حوزه چادرها دورتر بود و صدای تیراندازی و یا سایر علائم شکار مشخص نمیشد. در نتیجه گشتهای سیار توسط همیاران محلی که آشنایی کامل به منطقه نیز داشتند انجام شد و باعث امنیت هرچه بیشتر حیاتوحش علیالخصوص گونه مرال در فصل گاوبانگی شد.
در این سال با توجه به شیوع ویروس کرونا اقدامات پیشگیرانهای هم برای سلامت داوطلبان و سایر افراد شرکتکننده در نظر گرفته شد که در دستورالعمل آن سال دیده میشود.
در این سال برای جمعآوری منظم و دقیق مشاهدات و همچنین تعداد صداهای دریافتشده فرمهایی طراحی شد و در اختیار داوطلبان قرار گرفت.
در سال 1400 گاوبانگی برای چهارمین سال متوالی با مشارکت علاقمندان و دوستداران محیط زیست و جوامع محلی برگزار شد. در این سال تعداد علاقمندان افزایش و همچنین دستورالعمل تکمیل شد. برای پرهیز از تردد اضافی حداقل حضور داوطلبین در این سال 3 شب در نظر گرفته شد.
شهریور سال 1401 پنجمین سال برگزاری طرح حفاظت مشارکتی در فصل گاوبانگی در پارک ملی گلستان بود. در این سال برای نظمدهی هر چه بیشتر به حضور داوطلبان و علاقمندان سایتی طراحی شد که در آن امکان ثبت نام افراد، معرفی گاوبانگی، مرال و سایر موارد مورد نیاز وجود داشت.
ثبتنام افراد در بازههای مشخصی انجام شد تا با خروج یک گروه، افراد دیگر وارد شوند تا چادرها در فواصل حضور داوطلبان خالی نماند. در این سال تیشرتهایی به رسم یادگار به افراد شرکتکننده اهدا شد.
نتایج پروژه
در سال 1396 بر مبنای سیاستهای سازمان حفاظت محیط زیست و الگوهای جهانی موجود تصمیم بر این شد که پارک ملی گلستان به عنوان پایلوت در سطح کشور مستقل و مدیریت آن را شورایی با عنوان شورای راهبردی پارک اداره نماید. این شورا که متشکل از کارشناسان مستقل، بازنشستگان محیط زیست، جوامع محلی، سمنها و همچنین مدیران کل استانهایی که پارک ملی در آن واقع شده است و همچنین استانداران این 3 استان، مسئولیت طراحی و برنامهریزی سیاستهای کلان پارک و ذخیرهگاه زیستکره گلستان را به عهده گرفت.
در سال 97 و با شروع فصل گاوبانگی به پیشنهاد ریاست پارک و همچنین بر اساس الگوی مورد نظر سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد مشارکت مردم و علاقمندان و جوامع محلی برای کمک به حفاظت از مرال به صورت منظم ارائه شد. با توجه به کمبود نیرو در پارک ملی گلستان و همچنین وسیعبودن بخش جنگلی آن که محل حضور مرال بود، حضور داوطلبان و نیروهای مردمی در چادرهای گاوبانگی، اجازه گشت و پایش منطقه را هر چه بیشتر به ماموران اجرایی منطقه میداد. داوطلبان چشم و گوش محیطبانها در مناطق استقرار خود بودهاند و هر مورد مشکوک را اطلاع دادهاند. همچنین با پرکردن فرمهای مشاهدات و بانگ مرالها به تخمین جمعیت این گونه کمک کردهاند.
حفاظت از مرال در فصل گاوبانگی در پارک ملی گلستان از سال 1397 تا سال 1402 با کمک همه اقشار مردم انجام گرفت. در این 6 سال تا کنون تعداد؟ نفر مشارکت داشته اند که این افراد از یک روز تا؟ روز در منطقه حضور داشتند.عداد افراد شرکت کننده در این سال ها روند صعودی داشته است که دلیل آن معرفی این برنامه توسط افراد مختلف و همچنین افزایش تمایل افراد علاقمند به حضور در برنامه های مشارکتی است. حضور بانوان در این برنامه پررنگ و اثرگذار است.